در شرایطی که بازار ارز دیجیتال به‌صورت جهانی تحت تأثیر نرخ بهره آمریکا، سیاست‌های پولی فدرال رزرو و احساسات سرمایه‌گذاران نوسان دارد، بازار داخلی تتر به تومان به‌شدت وابسته به تحولات سیاسی و ژئوپلتیکی است. برخلاف سایر جفت‌ارزها، این بازار همزمان با دو متغیر کلیدی درگیر است: قیمت دلار آزاد در بازار ایران و نرخ واقعی تتر در صرافی‌های جهانی. از همین‌رو، بررسی دقیق اخبار سیاسی و سیاست خارجی ایران، به‌ویژه در روزهای اخیر، اهمیت ویژه‌ای دارد.
تأثیر مکانیسم ماشه و تحریم‌های جدید بر بازار تتر
طی روزهای اخیر، بحث فعالسازی مکانیسم ماشه توسط کشورهای اروپایی علیه ایران به‌شدت داغ شده است. این اقدام، که عملاً بازگشت تمام تحریم‌های سازمان ملل را شامل می‌شود، موجب افزایش انتظارات تورمی و نگرانی از محدود شدن بیشتر دسترسی ایران به منابع ارزی می‌شود.
اگر مکانیسم ماشه فعال شود، تبعات آن می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
-
کاهش بیشتر فروش نفت ایران و محدودیت شدیدتر در انتقال ارزهای نفتی؛
-
تشدید کنترل بر صرافی‌ها و سیستم حواله؛
-
فشار بر منابع تتر داخلی به دلیل کمبود عرضه دلار؛
این عوامل منجر به افزایش تقاضای روانی برای خرید تتر شده‌اند، چراکه کاربران ایرانی به‌طور سنتی تتر را به‌عنوان جایگزین امن‌تری نسبت به نگهداری تومان تلقی می‌کنند.
وضعیت ژئوپلیتیکی: تنش با اسرائیل، انتخابات آمریکا و نشست‌های آستانه
در سطح منطقه‌ای، تشدید تنش‌ها در مرز لبنان و فلسطین، و همچنین تهدیدهای لفظی متقابل میان ایران و اسرائیل، باعث شده بازارها وارد فاز امنیت روانی شکننده شوند. هرگونه تشدید درگیری نظامی یا حمله به زیرساخت‌های نفتی می‌تواند مستقیماً روی نرخ ارز اثرگذار باشد.
از سوی دیگر، انتخابات آمریکا و احتمال بازگشت ترامپ یا ادامه ریاست بایدن، بر تصمیم‌گیری طرف‌های غربی برای برجام یا فشارهای جدید تحریمی اثرگذار است. در صورت پیروزی جریان‌های تندرو در آمریکا، احتمال قطع شدن کامل دسترسی ایران به دلار و ارزهای دیجیتال بیشتر می‌شود، که تقاضا برای تتر را انفجاری خواهد کرد.
تحریم‌ها و محدودیت‌های مالی بین‌المللی
در حال حاضر، ایران تحت شدیدترین تحریم‌های مالی قرار دارد. در این بین، صرافی‌های بزرگ بین‌المللی مانند بایننس به‌طور مداوم حساب‌های مرتبط با ایران را رصد می‌کنند، و هرگونه نشتی مالی یا استفاده از IPهای مشکوک منجر به بلوکه‌شدن دارایی‌ها می‌شود. این وضعیت باعث شده تتر داخلی نسبت به نرخ جهانی، در بسیاری از مواقع دارای حق پرمیوم بالا (مثلاً ۲٪ تا ۸٪ بیشتر) باشد.
از سوی دیگر، با کاهش حجم حواله‌های رسمی، بازار غیررسمی حواله (از دبی، ترکیه، عمان) عملاً وارد وضعیت نیمه‌تعطیل شده که عرضه تتر به شدت کاهش یافته است و به بالا رفتن نرخ آن دامن زده است.
وضعیت داخلی اقتصاد ایران و نرخ ارز آزاد
در داخل ایران، نبود بودجه پایدار ارزی، عدم توافقات سیاسی برای آزادسازی منابع بلوکه‌شده (مانند کره جنوبی، عراق، چین) و نوسانات قیمت نفت، باعث شده دولت نتواند مدیریت باثباتی بر نرخ دلار بازار آزاد داشته باشد. از آن‌سو، بازار متشکل ارزی نیز نتوانسته جلوی جریان‌های سفته‌بازی را بگیرد.
از نظر روانی، هر بار که بازار آزاد دلار افزایشی می‌شود، بازار تتر نیز بلافاصله عکس‌العمل نشان می‌دهد، چراکه معامله‌گران ایرانی آن را به‌عنوان معیار جهانی و در لحظه نرخ ارز می‌دانند.
نتیجه‌گیری:
در جمع‌بندی، بازار تتر به تومان (USDT/IRT) در کوتاه‌مدت به‌شدت درگیر فضای روانی ناشی از:
-
مکانیسم ماشه؛
-
تنش‌های منطقه‌ای؛
-
تحریم‌های نفتی و بانکی؛
-
نبود منابع ارزی دولت؛
-
کمبود حواله و عرضه تتر؛
است.
در صورت فعال شدن مکانیسم ماشه و ادامه تنش‌های خاورمیانه، احتمال جهش‌های سنگین قیمت تتر بالاست.
برعکس، در صورت سیگنال‌هایی برای مذاکره، آزادسازی منابع بلوکه‌شده یا کاهش تحریم، می‌توان انتظار کاهش محدود نرخ تتر داشت.
در شرایط فعلی، تقاضا برای تتر همچنان بیشتر از عرضه است، و این یعنی قیمت آن در بازار ایران میل به صعود دارد، حتی اگر نرخ جهانی آن تغییری نکند.
✅ تحلیل اختصاصی از گروه مالی و تحلیلی Eagle Economic
