برای تحلیل بنیادی قیمت دلار با توجه به احتمال جنگ میان اسرائیل و ایران و پیامدهای سیاسی و اقتصادی آن، باید به صورت دقیق‌تر به تأثیرات مستقیم و غیرمستقیم این سناریو بر اقتصاد ایران و تقاضا برای ارز خارجی توجه کرد. چنین وضعیت‌هایی باعث بی‌ثباتی اقتصادی و افزایش نوسانات در بازار ارز می‌شوند. در این تحلیل، نقش ریسک‌های ژئوپلیتیک و واکنش بازارها به احتمال جنگ را مورد بررسی قرار می‌دهیم.
ریسک ژئوپلیتیک و احساسات بازار:
افزایش احتمال جنگ یا حتی نشانه‌های اولیه از تنش‌های نظامی مانند موشک‌باران ایران، بلافاصله باعث واکنش‌های شدید در بازارهای مالی می‌شود. در چنین شرایطی، مردم و فعالان اقتصادی به‌دنبال حفظ ارزش دارایی‌های خود هستند و ارزهای خارجی (مانند دلار) به‌عنوان پناهگاه امن تلقی می‌شوند. در نتیجه، تقاضا برای دلار در بازار آزاد به‌شدت افزایش خواهد یافت.
- خروج سرمایه: احتمال جنگ باعث می‌شود که سرمایه‌گذاران، به‌ویژه سرمایه‌گذاران خارجی، به دنبال خروج سرمایه‌های خود از ایران باشند. این امر فشار بیشتری بر تقاضا برای دلار وارد می‌کند، زیرا سرمایه‌گذاران به‌دنبال تبدیل سرمایه‌های خود به ارزهای بین‌المللی هستند.
تأثیر بر واردات و صادرات:
در صورت وقوع درگیری نظامی، احتمالاً تحریم‌های اقتصادی بیشتری علیه ایران اعمال خواهد شد یا دسترسی ایران به منابع درآمدی مثل صادرات نفت محدودتر می‌شود. این مسئله باعث کاهش ورود دلار به کشور و محدودیت‌های ارزی بیشتر خواهد شد.
- افزایش قیمت کالاها: با کاهش واردات به‌دلیل تحریم‌ها و محدودیت‌های ناشی از جنگ، قیمت کالاهای وارداتی افزایش می‌یابد. در نتیجه، تقاضا برای دلار بیشتر شده و ارزش ریال به‌طور محسوسی کاهش می‌یابد.
نقش روانی بازار:
عامل مهم دیگر، روانشناسی بازار است. حتی در صورتی که جنگی به‌طور مستقیم آغاز نشود، گمانه‌زنی‌ها و اخبار مربوط به تنش‌های نظامی باعث افزایش ترس در بازار می‌شود. در این شرایط، مردم به سمت خرید دلار به‌عنوان یک سرمایه امن حرکت می‌کنند، زیرا انتظار کاهش بیشتر ارزش ریال را دارند.
- افزایش انتظارات تورمی: احتمال جنگ باعث افزایش انتظارات تورمی نیز می‌شود، چرا که مردم انتظار افزایش قیمت‌ها و کاهش عرضه را دارند. این امر فشار مضاعفی بر تقاضا برای دلار می‌گذارد.
سیاست‌های بانک مرکزی و دولت:
در این شرایط، بانک مرکزی احتمالاً سعی خواهد کرد با مداخله در بازار ارز و تزریق دلار از ذخایر خود، جلوی افزایش بی‌رویه قیمت دلار را بگیرد. اما اگر تنش‌ها به مرحله‌ای برسند که جنگ محتمل به‌نظر برسد، توانایی بانک مرکزی برای کنترل بازار ارز محدود خواهد شد، زیرا ذخایر ارزی نیز محدود هستند و دسترسی به منابع خارجی دشوارتر می‌شود.
- کنترل‌های ارزی بیشتر: دولت ممکن است برای جلوگیری از خروج ارز و کنترل بحران، سیاست‌های محدودکننده‌تری در قبال تبدیل ارز و نقل‌وانتقالات بین‌المللی اعمال کند. این امر می‌تواند بازار آزاد را بیشتر تحت فشار قرار داده و حتی قیمت دلار در بازار غیررسمی را به شدت افزایش دهد.
اثر بر بازارهای جهانی:
چنین جنگی تأثیرات گسترده‌تری نیز خواهد داشت و می‌تواند بازارهای جهانی از جمله نفت و طلا را تحت تأثیر قرار دهد. قیمت نفت احتمالاً افزایش می‌یابد، زیرا ایران یکی از تولیدکنندگان مهم نفت است و اختلال در عرضه آن می‌تواند قیمت جهانی نفت را بالا ببرد. افزایش قیمت نفت می‌تواند در کوتاه‌مدت به ورود بیشتر ارز به ایران کمک کند، اما تأثیرات منفی جنگ بسیار بیشتر خواهد بود.
جمع‌بندی:
- افزایش تقاضا برای دلار: احتمال جنگ و حملات نظامی مستقیم باعث می‌شود تقاضا برای دلار به شدت افزایش یابد و مردم به‌دنبال تبدیل ریال به ارزهای امن مانند دلار باشند.
- افزایش قیمت دلار در کوتاه‌مدت: به دلیل کاهش اعتماد به ریال، کاهش واردات و افزایش خروج سرمایه، قیمت دلار در بازار آزاد می‌تواند به‌شدت افزایش یابد.
- تورم و افزایش قیمت کالاها: در صورت تشدید تنش‌ها، تورم افزایش می‌یابد و دولت برای کنترل بحران ممکن است دست به محدودیت‌های بیشتری بزند، اما در نهایت قیمت‌ها افزایش می‌یابد.
- نقش بانک مرکزی: در صورتی که تنش‌ها ادامه پیدا کند، مداخله بانک مرکزی ممکن است اثر کوتاه‌مدت داشته باشد، اما در بلندمدت منابع ارزی محدود می‌شود.
این سناریوها نشان می‌دهد که با احتمال بروز جنگ، بازار ارز ایران بی‌ثبات‌تر شده و قیمت دلار در کوتاه‌مدت احتمالاً افزایش خواهد یافت.
