در هفته‌های اخیر بازار ارز در ایران تحت تأثیر دو دسته عامل حرکت کرده است: اولِ عامل بیرونی که شامل تنش‌های منطقه‌ای، موضع‌گیری‌های بین‌المللی نسبت به ایران و گمانه‌زنی‌ها درباره بازگشت یا فعال‌سازی مکانیسم‌های تحریمی بوده و دومِ عامل داخلی که شامل تقاضای واقعی واردات، سطح عرضه اسکناس در بازار، سیاست‌های اسکناس‌پاشی/کنترل نقدینگی و انتظارات تورمی است. ترکیب این دو عامل باعث شده رفتار بازار هم‌جهت و هم‌زمان در بازار نقدی (دلار) و بازار تتر/کریپتو به شکل مشابهی خود را نشان دهد؛ به‌ویژه وقتی معامله‌گران انتظار بالا رفتن نااطمینانی سیاسی را دارند، ترجیح می‌دهند به دارایی‌هایی پناه ببرند که نقدپذیری و قابلیت نگهداری ارزش بالاتری دارند — دلار و استیبل‌کوین‌ها مثل تتر در رأس این لیست قرار می‌گیرند.

دلایل بنیادیِ صعود اخیر و وضعیت فعلی (چه اتفاقی افتاده؟)

• انتظارات تحریمی و ژئوپلیتیک: هر بار که احتمال بازگشت محدودیت‌ها یا افزایش فشارهای بین‌المللی بالا می‌رود، تقاضای احتیاطی برای دلار و تتر افزایش می‌یابد. فعالان بازار داخلی (تجارت، واردکننده‌ها، سرمایه‌گذاران خرد) در کوتاه‌مدت سعی می‌کنند دارایی‌های ریالی کم‌ارزش را به ارز یا استیبل‌کوین تبدیل کنند تا قدرت خریدشان را حفظ کنند. این تقاضای فیزیکی و تقاضای پوشش ریسک باعث فشار صعودی روی نرخ می‌شود.

• همگرایی قیمت دلار و تتر: در ایران قیمت تتر به‌سرعت به قیمت دلار نقدی نزدیک شده است، چون تتر نقش واسط و ابزار پوشش در معاملات کریپتو و دادوستدهای غیررسمی را دارد. وقتی بازار رسمی یا نیمه‌رسمی دچار نوسان می‌شود، تقاضا برای تبدیل ریال به تتر برای حفظ ارزش و نقل و انتقالات ارزی بیشتر می‌شود و همین موجب می‌شود که هر دو نرخ با هم حرکت کنند.

• عرضه و تقاضای وارداتی و نیازهای ارزی شرکت‌ها: فصل خریدهای وارداتی، بازپرداخت بدهی‌های ارزی و نیاز صرافی‌ها برای تامین نقدینگی دلاری می‌تواند موج تازه‌ای از تقاضا ایجاد کند. اگر عرضه‌ای از کانال‌های رسمی تقویت نشود، فشار در بازار آزاد و در نتیجه قیمت بالا می‌رود.

• نقش بازیگران خارجی و قراردادها: هرگونه خبر مثبت یا منفی از سمت شرکای اقتصادی بزرگ (مثلاً مذاکرات اقتصادی یا پیام‌های حمایتی چین/روسیه) می‌تواند در روان بازار تاثیر بگذارد. خبرِ «حمایت» یا امضای توافق‌های بلندمدت به‌صورت بالقوه افق ریسک را تغییر می‌دهد، اما در کوتاه‌مدت اثر بازار ناشی از بی‌اطمینانی و زمان‌بندی انتقال سرمایه غالب است.

• نقدینگی و فشارهای پولی داخلی: رشد نقدینگی و انتظارات تورمی باعث می‌شود مردم زودتر از قبل به سمت تبدیل ریال به ارز یا دارایی‌های قابل معامله بروند که در نهایت تقاضای موثر را بالا می‌برد. نرخ بهره واقعی منفی و محدودیت‌های سرمایه‌گذاری جایگزین هم این فرایند را تسریع می‌کنند.

تحلیل فنی-اقتصادی از منظر فاندامنتال — چه سناریوهایی محتمل‌اند؟

• سناریوی صعودی (ادامه روند): اگر تنش‌ها ادامه یابد، مکانیسم‌های بین‌المللی فعال بمانند یا خبرهای جدیدی که ریسک کشور را افزایش دهد منتشر شود، تقاضا برای دلار/تتر همچنان بالاست. در این سناریو، بازار نقدی و تتر هم‌افزایی خواهند داشت و قیمت‌ها بالاتر می‌روند تا وقتی بازار احساس کند عرضه رسمی (بانک مرکزی / صرافی‌ها) یا دیپلماسی تغییری رخ داده است.

• سناریوی خنثی/تعدیل‌شده: اگر در کوتاه‌مدت اخباری از کاهش تنش یا تضمین‌های محدود سیاسی / اقتصادی بیاید (مثلاً اعلام مسیرهای مشروط صادرات/واردات یا تزریق عرضه از طرف نهادهای رسمی)، فشار فروش تکنیکی و پوشش سود می‌تواند قیمت را در یک کانال رنج تثبیت کند. این حالت باعث می‌شود دلار و تتر برای مدتی نوسان‌گیرانه و بدون روند قاطع داشته باشند.

• سناریوی بازگشت به سطوح پایین‌تر: برای بازگشت پایدار به نرخ‌‌های پایین‌تر، باید یک ترکیب از: کاهش ریسک ژئوپلیتیکی، افزایش عرضه رسمی ارز (افزایش حواله‌ها، ورود ارز صادراتی، فروش بانک مرکزی) و نشانه‌های مهار تورم داخلی رخ دهد. فقط «خبر مثبت» دیپلماتیک به تنهایی معمولاً اثر بلندمدت ندارد مگر اینکه همراه با جریان واقعی ارزی باشد.

پیام به فعالان بازار و عموم — راهکارهای عقلانی در این شرایط

1. برای سرمایه‌گذاران کوتاه‌مدت: نوسان بالا است؛ از اهرم سنگین و پوزیشن‌های بزرگ در فیوچرز یا مارجین دوری کنید. استراتژی مناسب حفظ سرمایه و تعیین حد ضرر مشخص است. در شرایط رنجِ پرریسک، معامله‌گران حرفه‌ای از موقعیت‌گیری در نوسان‌های کوچک با مدیریت ریسک دقیق سود می‌برند.

2. برای سرمایه‌گذاران میان‌مدت: اگر نگران افت شدید قدرت خرید هستید، تخصیص بخشی از دارایی به ارز یا دارایی‌های دلاری (با رعایت قوانین و پناه‌گیری قانونی) منطقی است؛ اما ورود کامل بدون پلن خروج و مدیریت ریسک توصیه نمی‌شود.

3. برای واردکنندگان و شرکت‌ها: برنامه‌ریزی ارزی و مدیریت زمان خرید ارز (هجینگ) اهمیت دارد؛ از ابزارهای قراردادی و بیمه‌های ارزی در دسترس بهره ببرید تا ضربه نوسانات کمتر شود.

4. برای سیاست‌گذاران اقتصادی (پیام کلی): شفافیت در اطلاع‌رسانی ارزی، هماهنگی کوتاه‌مدت بین نهادهای عرضه‌کننده ارز و کنترل منطقی انتظارات بازار می‌تواند جلوی جهش‌های هیجانی را بگیرد.

جمع‌بندی (نتیجه‌گیری کوتاه و شفاف)
با توجه به ترکیب فشارهای خارجی (افزایش تنش‌ها و احتمال تحریم/مکانیسم‌های بین‌المللی) و متغیرهای داخلی (تقاضای وارداتی، نقدینگی و انتظارات تورمی)، چشم‌انداز میان‌مدت برای دلار و طبیعتاً تتر در ایران همچنان خنثی تا صعودی است مگر آنکه جریان ارزی جدید و قابل‌توجه یا کاهش ریسک سیاسی مشاهده شود. در کوتاه‌مدت معامله‌گران باید انتظار نوسان‌های سریع و احتمال تست سطوح حمایتی و مقاومتی مهم را داشته باشند. توصیه‌ ما این است که همواره مدیریت ریسک در اولویت باشد: پوزیشن‌ها کوچک، حد ضرر مشخص و احتیاط در برابر اهرم بالا.

این تحلیل براساس ترکیب شرایط تکنیکال بازار (رنج/هدف‌گذاری‌ها که در تحلیل چارت مشاهده شد) و ارزیابی عوامل بنیادی منطقه‌ای و بین‌المللی نوشته شده و بی‌طرفانه ارائه گردیده است.
تهیه‌ شده توسط: گروه مالی و تحلیلی ایگل