بازار ارز در ایران این روزها در وضعیت پیش‌طوفان قرار دارد. تحولات ژئوپلیتیکی شعله‌ای تازه در این بازار روشن کرده‌اند: از فعال شدن قریب‌الوقوع «مکانیسم ماشه» از سوی اروپا، تا تهدید مستقیم آمریکا و اسرائیل به حمله مجدد برای نابودی برنامه هسته‌ای ایران. در چنین فضایی، حجم تقاضا برای دلار و تتر، که ابزاری برای محافظت از سرمایه تلقی می‌شوند، به شدت افزایش یافته است.
تهدید نظامی اسرائیل و حمایت آمریکا
تیرماه سال جاری، اسرائیل در یک حمله برق‌آسا به تأسیسات هسته‌ای ایران دست زد و مواضع زیرزمینی حساس را هدف قرار داد؛ اقدامی که بلافاصله با واکنش موشکی ایران مواجه شد. به تازگی نیز طرحی در کنگره ایالات متحده مطرح شده تا اگر ایران تمایل به برنامه هسته‌ای مسلحانه پیدا کرد، هواپیماهای بمب‌افکن B-2 و بمب‌های سنگین به اسرائیل داده شود. فضای تهدید و اضطراب نظامی باعث شده خریداران بازار داخل به سرعت به سمت تتر و دلار فرار کنند تا پشتوانه‌ای برای ریال داشته باشند.
فشار دیپلماتیک و مکانیسم ماشه اروپا
در عرصه بین‌المللی، سه کشور E3 (بریتانیا، آلمان و فرانسه) به ایران فرصت داده‌اند تا تا پایان اوت یا اوایل پاییز، بار دیگر وارد مذاکرات هسته‌ای شود، در غیر این صورت از سازوکار بازگشت خودکار تحریم‌ها یا همان «ماشه» بهره خواهند گرفت. این فشار جدید هم می‌تواند به کاهش ارزآوری دولت و قطع مجدد منابع ارزی منجر شود و هم باعث می‌شود بازار توقع افزایش نرخ دلار آزاد را داشته باشد.
تأثیر مستقیم بر بازار داخلی دلار و تتر
در نتیجه همین دو عامل ترکیبی — تهدید نظامی فعال و بازگشت قریب‌الوقوع تحریم‌ها — بازار داخلی با جهش تقاضا مواجه است. از سوی دیگر، چون معامله‌گران ایرانی تتر را به‌عنوان ابزار دسترسی سریع‌تر به بازارهای جهانی در نظر می‌گیرند، قیمت تتر تا حد زیادی به دلار آزاد وابسته شده و در بسیاری موارد حتی کمی با دلار فاصله دارد.
نکته کلیدی این‌جاست که برخلاف دلار یا سکه که تا حدودی تحت تأثیر تصمیمات داخلی قرار دارند، تتر وضعیت نقدشوندگی و دسترسی بین‌المللی بالاتری دارد، بنابراین تحولات بین‌المللی مستقیماً بر قیمت آن اثر بیشتری دارند. همین امر باعث شده تتر به ابزاری پررونق تر در شرایط بی‌ثباتی تبدیل شود.
جمع‌بندی نهایی
بازار ارز در ایران به وضوح تحت تأثیر فشارهای ژئوپلیتیکی و سیاسی قرار دارد. تهدیدهای نظامی مستقیم از سوی اسرائیل و حمایت آمریکا، به‌علاوه احتمال فعال شدن مکانیسم ماشه توسط اروپا، باعث شده تقاضا برای دلار و به‌ویژه تتر به‌شدت افزایش یابد. در چنین فضایی، فروش این دارایی‌ها هم‌اکنون غیرممکن است و نگهداشت آن‌ها به‌عنوان پوشش تورمی برای سرمایه‌های کوچک و بزرگ به یک ضرورت تبدیل شده است.
در صورت تثبیت تنش‌ها یا ادامه روند واقعی شدن تهدید حملات نظامی یا تحریم‌های جدید، بازار به‌سرعت خواهد چرخید و قیمت‌ها حتی از مرزهای فعلی هم عبور خواهند کرد. معامله‌گران باید با حفظ هوشیاری، وضعیت بین‌المللی و محلی را به‌دقت رهگیری کنند.
تحلیل فوق توسط گروه مالی و تحلیلی Eagle Economic تهیه شده.
