ایران اخیراً به عنوان چهارمین کشور در جهان از نظر مالکیت ارزهای دیجیتال شناخته شده است. این خبر با توجه به تحریم‌های گسترده‌ای که بر ایران اعمال شده، بسیار جالب توجه است. با توجه به مشکلاتی که ایران در دسترسی به سیستم‌های مالی بین‌المللی دارد، بسیاری از مردم و شرکت‌ها به استفاده از ارزهای دیجیتال روی آورده‌اند تا بتوانند تراکنش‌های مالی خود را انجام دهند.
این امر نشان‌دهنده افزایش قابل توجه استفاده از ارزهای دیجیتال در ایران است، به ویژه در شرایطی که تورم بالا و نوسانات اقتصادی وجود دارد. همچنین، این مسأله می‌تواند نشان‌دهنده تلاش مردم برای حفظ ارزش دارایی‌های خود در مقابل کاهش ارزش پول ملی باشد.
در این مقاله به بررسی دلایل این جایگاه و تأثیرات آن بر اقتصاد و سیاست ایران می‌پردازیم.
۱. تحریم‌ها و استفاده از ارزهای دیجیتال
تحریم‌های اقتصادی که عمدتاً توسط ایالات متحده بر ایران اعمال شده‌اند، یکی از عوامل کلیدی در گسترش استفاده از ارزهای دیجیتال در کشور است. این تحریم‌ها باعث محدود شدن دسترسی ایران به سیستم‌های مالی بین‌المللی شده است. از آنجایی که ارزهای دیجیتال غیرمتمرکز هستند و تحت کنترل هیچ دولت یا نهادی قرار ندارند، ایران توانسته از این ابزار برای دور زدن تحریم‌ها و انجام معاملات بین‌المللی استفاده کند.
در واقع، ارزهای دیجیتال مانند بیت‌کوین، اتریوم و سایر رمز ارزها امکان انجام تراکنش‌های بین‌المللی را بدون نیاز به واسطه‌های سنتی فراهم کرده‌اند. این موضوع به ویژه در بخش صادرات نفت و دیگر کالاهای اساسی تأثیرگذار بوده و به ایران کمک کرده است تا درآمدهای ارزی خود را در شرایط تحریم حفظ کند.
۲. تورم و جذابیت ارزهای دیجیتال
یکی دیگر از دلایل افزایش مالکیت ارزهای دیجیتال در ایران، تورم بالای داخلی و نوسانات ارزهای سنتی مانند ریال است. در سال‌های اخیر، ارزش ریال به شدت کاهش یافته و مردم به دنبال راه‌هایی برای حفظ ارزش دارایی‌های خود بوده‌اند. ارزهای دیجیتال به عنوان یک ابزار سرمایه‌گذاری با قابلیت حفظ ارزش در برابر تورم و حتی افزایش ارزش در برخی مواقع، جذابیت زیادی برای سرمایه‌گذاران ایرانی به وجود آورده است.
با توجه به نوسانات شدید اقتصادی و کاهش ارزش پول ملی، بسیاری از ایرانی‌ها به جای نگه‌داری دارایی‌های خود به صورت ریال یا حتی دلار، به سمت خرید ارزهای دیجیتال رفته‌اند. این مسئله نه تنها در بین سرمایه‌گذاران حرفه‌ای، بلکه در بین مردم عادی نیز به شدت رواج یافته است.
۳. نقش دولت و مقررات‌گذاری
دولت ایران در ابتدا نگاهی منفی به ارزهای دیجیتال داشت و حتی تلاش‌هایی برای محدود کردن فعالیت‌های مرتبط با آن‌ها انجام داد. اما با گذشت زمان و افزایش فشار تحریم‌ها، این نگرش تغییر کرد. اکنون دولت به استفاده از ارزهای دیجیتال به عنوان یک راهکار جهت مقابله با تحریم‌ها نگاه می‌کند و در حال تدوین چارچوب‌های قانونی برای استفاده از آن‌ها است.
در سال‌های اخیر، دولت همچنین به صنعت استخراج ارزهای دیجیتال یا همان ماینینگ روی آورده است. ایران به دلیل داشتن منابع فراوان انرژی، به یکی از مراکز مهم ماینینگ در جهان تبدیل شده است. برق ارزان و فراوان در ایران این کشور را به یک مقصد جذاب برای استخراج‌کنندگان ارزهای دیجیتال تبدیل کرده است. در نتیجه، نه تنها افراد بلکه شرکت‌ها و حتی نهادهای دولتی نیز در این حوزه فعالیت می‌کنند.
۴. تأثیرات جهانی و داخلی
رشد استفاده از ارزهای دیجیتال در ایران تأثیرات متعددی بر اقتصاد و سیاست کشور داشته است. از یک سو، ایران توانسته است از این فناوری برای کاهش وابستگی به دلار و سیستم‌های مالی غربی استفاده کند. از سوی دیگر، ورود مردم عادی به بازار ارزهای دیجیتال، نوسانات زیادی در اقتصاد داخلی ایجاد کرده است.
همچنین در سطح جهانی، حضور ایران به عنوان یک کشور مهم در بازار ارزهای دیجیتال باعث نگرانی‌هایی در میان کشورهای غربی شده است. برخی معتقدند که استفاده از ارزهای دیجیتال توسط ایران می‌تواند توانایی این کشور در دور زدن تحریم‌ها را افزایش دهد و به یک چالش برای سیاست‌های بین‌المللی تبدیل شود.
نتیجه‌گیری
ایران با چالش‌های اقتصادی فراوانی مواجه است، اما با استفاده از ارزهای دیجیتال توانسته است تا حدی این مشکلات را مدیریت کند. با وجود تحریم‌ها و فشارهای بین‌المللی، ارزهای دیجیتال برای ایران به عنوان یک ابزار اقتصادی و سیاسی مهم مطرح شده است. اگرچه این روند همچنان ادامه دارد، اما نیاز به تدوین قوانین و سیاست‌های مناسب برای استفاده بهتر از این فناوری در کشور بیش از پیش احساس می‌شود.
این گزارش‌ها بیانگر این است که ایران با توجه به شرایط خاص اقتصادی و سیاسی، به یکی از بزرگترین بازارهای ارز دیجیتال تبدیل شده و نقش مهمی در فضای جهانی کریپتو ایفا می‌کند.
